نقشه برق ساختمان بخشی از نقشه ساختوساز است که جزئیات تاسیسات برقی از منبع برق تا هر خروجی آن را در یک ساختمان مشخص نشان میدهد. این نقشهها با ارائه جزئیات به درک بهتر طراح و پیمانکار کمک میکنند.
اطلاعات ارائهشده در این نقشهها، صرفنظر از روش تهیه آنها، دارای اصول یکسانی است اما مانند بسیاری از اسناد پیچیده، نقشههای برق ساختمان نیز برای خوانایی به راهنمای نقشهخوانی برق ساختمان و متخصصی برای تهیه و رمزگشایی آن احتیاج دارند.
در اینجا میخواهیم شما را با نقشهخوانی برق ساختمان و روشهای تهیه و تفسیر آن آشنا کنیم.
نقشه برق ساختمان چیست؟
پلان برق ساختمان که با نقشههای برق یا نمودار سیمکشی نیز شناخته میشوند، توصیفی بصری از مدارها و ویژگیهای برق ساختمان است. نقشه برق ساختمان نوعی نقشه فنی است که تمامی وسایل برقی به کار رفته در یک ساختمان معین را بهصورت تصویری نشان میدهد که هر یک از این وسایل با علامت و نمادی خاص مشخص میشوند.
با استفاده از یک نقشه برق ساختمانی میتوان جانمایی دستگاههای به کار رفته در پروژه را نشان داد و اینکه چطور در ساختار الکتریکی ساختمان قرار گرفتهاند. پلان تاسیسات برقی شامل نقشههای متعددی است که هر کدام موضوع خاصی را پوشش میدهند، مانند توزیع برق، پنل برق، سیمکشی و تجهیزات روشنایی.
تصویر زیر نمونهای از نقشهخوانی برق ساختمان است که جزئیات فنی را راحتتر به برقکاران و کارگران مسئول نصب تاسیسات برقی توضیح میدهد.
در نقشهخوانی برق ساختمان معمولا عناصر زیر دیده میشوند:
- نقشه برق هر طبقه که به عنوان نمودار مسیر کابلی نیز شناخته میشوند، نشاندهنده جانمایی هر وسیله الکتریکی در ساختمان است.
- سایت پلان که نشاندهنده پستهای برق ورودی است.
- فهرست نمادها و اختصارات.
- نقلقول، برنامهها و سایر اطلاعات که انواع وسایل استفاده شده همراه با ارتفاع نصبشان را نشان میدهند.
هدف از نقشه برق ساختمان
نقشه برق ساختمان، یک نقشه بصری از تاسیسات الکتریکی است که جانمایی تمام نقاط الکتریکی مربوطه در ساختمان را نشان میدهد.
در این نقشه میتوان ارتباط بین مدارها و جریانها، تعداد کلیدهای برق و جای خروجی آنها، محل قرارگیری تجهیزات روشنایی و هر وسیله الکتریکی دیگر را مشاهده کرد. هر یک از این عناصر با نماد خاصی بر روی نقشه نشان داده میشوند تا نقشهخوانی برق ساختمان را تسهیل کنند.
از آنجا که این نقشهها دید عمیقی از وضعیت الکتریکی و سیمکشی ساختمان به ما میدهند، وجود آنها برای تصحیحکردن، انتقال اطلاعات و عیبیابی سیستمهای برق در محل الزامی هستند و بخشی از ساختار جامع ساختمان میباشند.
اگر بخواهیم برای بخش کوچکی از ساختمان، مثلا بالکن طرح الکتریکی تهیه کنیم، باید چیدمان برقکشی بخشهای بزرگتر مانند اتاقخواب را مد نظر قرار داده و سعی کنیم تعادل بین آنها را حفظ کنیم.
بررسی آرایش الکتریکی یک ساختمان به ایجاد برق موردنیاز برای هر مدار و نصب آن بر اساس استانداردها و مقررات کمک میکند، در نتیجه ساختمان در برابر خطرات احتمالی، از جمله آتشسوزی الکتریکی محافظت میشود.
اهمیت نقشه برق ساختمان
- نقشه برق ساختمان تعیینکننده جای پریزها، چراغها و کلیدها هستند تا از هر سیمکشی مازاد در طول تکمیل پروژه جلوگیری شود.
- با تعیین تمامی جزئیات مانند طول سیمکشی، انواع کابل، تعداد تجهیزات روشنایی، انواع سوکت برق و مسائلی از این قبیل به تخمین بودجه نیز کمک میکند.
- در عیبیابی مشکلات اجرایی تجهیزات مانند عیب در نصب یا قطعات خراب موثر است.
- با تعیین تمامی نواحی آسیبپذیر که ممکن است منجر به آتشسوزی الکتریکی شوند، در برابر تمامی خطرات احتمالی پیش از وقوع هر آسیب مهم ایمنی ایجاد میکند.
- درک بهتری از پروژه تمامشده به سرمایهگذاران و پیمانکاران پیش از شروع کار میدهد.
- با توزیع ایمن برق در تمام اتاقها و وسایل، ضامن ایمنی، کارآیی و روانی سیستم است.
- در رسیدن به ظاهری متعادل در انتهای کار موثر است. یک متخصص برق ساختمان میتواند درباره جانمایی و دسترسی سیستم تهویه مطبوع به معمار مشورت دهد.
آموزش نقشهخوانی برق ساختمان
در هر شاخه از پروژه ساختوساز، به نقشهخوانی برق ساختمان احتیاج است. برای تفسیر اطلاعات مطرحشده در نقشههای برق باید با معنای هر یک از نمادها، خطوط و اختصارات نقشه آشنایی داشته باشید.
این نقشهها برای نشاندادن ارتباط الکتریکی بین تجهیزات برقی استفاده میشوند و اندازه آنها با توجه به اندازه و مقیاس نقشه و حجم اطلاعات ارائهشده متفاوت است.
نقشهها دارای برنامه و جدولی هستند که تمامی اختصارات و نمادها را نشان میدهد و با نام «راهنما» یا «ضمیمه» شناخته میشود. در هنگام نقشهخوانی برق ساختمان باید مدام به ضمیمه مراجعه کنید که میتواند تمرینی خوب برای یادگیری و شناخت بصری نمادهای مشترک باشد.
نقشه برق ساختمان را به دو نقشه تقسیم میکنیم؛ پلان روشنایی و پلان برق. پلان روشنایی جانمایی فیزیکی تجهیزات روشنایی، منبع تغذیه برق و دستگاههای تعویض جریان (سوئیچ) که باید تجهیز شوند را نشان میدهد.
پلان برق، موتور، کنترلگرهای موتور، پریزهای برق و تغذیه مدار را مشخص میکند.
نقشه الکتریکی تنها یک طرح کلی از مدار یا سیستم الکتریکی است که با نمادهایی از پیش تعریف شده نشان داده میشود. ما ارتباط بین سوئیچها و تجهیزات روشنایی منفرد را با خطچین تیره نشان میدهیم. خطوط دیوار نیز با ضخامت کمتر نشان داده میشوند تا تجهیزات روشنایی و سیمها واضحتر دیده شوند.
مسیر کابلها توسط متخصص برق ساختمان تعیین میشود. پس اساسا باید خطوط یا سیمکشی پیوسته را دنبال کرده و نمادهای پررنگ را با بخشهای فیزیکی مرتبط کنید. برای مثال در تصویر زیر پلانی از اتاق یک بیمار را نشان میدهد که سیمکشی خاص آن را بررسی میکنیم.
در این اتاق چهار کلید سوئیچ به کار رفته است؛ یکی برای دو چراغ در جلوی تخت، دو تا از آنها برای چراغ بالای سر بیمار و یکی دیگر نیز برای کنترل دو چراغ در سرویس بهداشتی. این نقشه شامل راهنمای نقشهخوانی برق ساختمان است که نمادها و اختصارات را نشان میدهد.
چرا در نقشه برق ساختمان از نماد استفاده میشود؟
در هر نقشه الکتریکی، تجهیزات برقی را به کمک نمادهای الکتریکی نشان میدهیم. این نمادها برای سادهسازی نقشهکشی و درک آن به کار میروند. به هر یک از این نمادها با اضافه کردن ویژگیهایی مانند خط، نقطه، سایه، حروف و اعداد، معنای خاصی میدهیم.
عنصر کلیدی که به نقشهخوانی برق ساختمان کمک میکند، یادگیری فرم پایه این نمادهای مختلف است.
عناصر مختلف نقشه برق ساختمان چه چیزهایی هستند؟
هر نقشه الکتریکی اصولا شامل عناصر زیر است:
خروجیها
خروجیها که با نام سوکت یا پریز برق نیز شناخته میشوند، جریان برق را به تمامی وسایل الکتریکی متصل به آنها منتقل میکنند. هر خروجی به یک قطعکننده مدار متصل است که با آن برق را توزیع میکند. خروجیها ممکن است دوشاخه یا سهشاخه باشند که با تعداد سوراخهای روی آن مشخص میشوند.
تجهیزات روشنایی
تجهیزات روشنایی به هر وسیله الکتریکی گفته میشود که با انتقال جریان الکتریکی از طریق یک لامپ، نور مصنوعی ایجاد میکند. برخی از این تجهیزات روشنایی را میتوان لامپهای LED، لامپهای سقفی، لامپ آینهای، چراغ رومیزی، لوستر و … نام برد.
داده و آشکارساز
اینترنت، تلویزیون و تلفن به ارتباط الکتریکی نیاز دارند و بخشی از نقشه برق ساختمان هستند. سرویس ارائهدهنده خدمات شما سیگنالی را از طریق کابل به خانه شما ارسال میکند و بسته به نوع خدمات، این سیگنال به مودم یا روتر وصل میشود. اغلب روترها دارای سوئیچی هستند که تمامی دستگاههای شما به آن متصل میشود.
بهعلاوه سیستمهای تشخیص و هشدار دود و کربن مونوکسید نیز از طریق منبع الکتریکی کار میکنند و احتمالا دارای سیمکشی سخت باشند یا به پریز دیوار وصل شوند.
امنیت
بیشتر خانهها دارای سیستم امنیتی سیمکشیشده هستند، مانند دوربینهای مداربسته، سنسورهای حرکتی، سنسورهای ورودی، آژیر و ….
دوربینهای امنیتی، سنسورهای حرکتی و ورودی معمولا در مسیر اصلی ورودی نصب میشوند. برخی از این سیستمهای امنیتی به یک پنل یا صفحه کلید دیواری دارند که با واردکردن یک کد، دسترسی ورود به ساختمان میدهند.
سیستم تهویه مطبوع
سیستم تهویه مطبوع (گرمایش، تهویه و کنترل هوا) درجه حرارت درون خانه را تنظیم میکند. تمامی این اجزا از طریق سیمکشی الکتریکی متصل میشوند. این سیستمها باید در جایی قرار بگیرند که تداخلی با چیدمان داخلی نداشته باشند و معمولا در کمد تاسیسات، گاراژ، اتاق زیرشیروانی، زیرزمین جای میگیرند.
آموزش نقشهخوانی برق ساختمان و نقشهکشی آن
درک پلان طبقات
پیش از ترسیم هر گونه نقشه برق ساختمان، بهتر است فعالیتهایی که در ساختمان انجام میشوند را بهخوبی درک کنید. باید جانمایی اتاقها، محل قرارگیری سقفها را بررسی کرده و با چیدمان مبلمان آشنا شوید و بدانید که قرار است در آینده چه فعالیتهایی در این ساختمان انجام شوند.
برای مثال، اگر نقشه برق یک اتاق را طراحی میکنید، باید نور شدیدی را که به چشم آسیب میزند و باعث خستگی میشود را حذف کنید. در صورتی که اگر برای یک گالری نقشه برق طراحی میکنید، به چنین نوری احتیاج دارید.
شروع با یک طرح
نقشهکشی برق ساختمان با یک طرح آغاز میشود. برای درک بهتر الزامات روشنایی یک اتاق، میتوان بهصورت مجازی در خانه قدم زد و چراغها را روشن کرد، تلفن را جواب داد، از کامپیوتر استفاده و تلویزیون تماشا کرد.
فعالیتهایی که قرار است انجام شود را فهرست کرده و بر اساس آن تصمیم بگیرید که هر یک از تجهیزات باید در کجا قرار بگیرند.
بهکارگیری چیدمان فضای داخلی برای نقطه آغاز کار
چیدمان فضای داخلی هدایتکننده نقشه برق ساختمان است، پس آن را بررسی کرده و تجهیزات را با توجه به جانمایی مبلمان در یک اتاق تغییر دهید.
برای مثال، اگر در حال طراحی نقشه برق آشپزخانه هستید، آرایش اصلی را مد نظر داشته باشید، مانند جایگاه میز غذاخوری، اجاق گاز، پیشخوان و …، سپس بالای پیشخوان یک چراغ قرار دهید و اگر هود لامپ دارد از چراغ بالای اجاق گاز صرفنظر کنید.
علاوهبراین، هنگام نقشهکشی برق ساختمان، بهتر است به نور یکنواخت و بهینه توجه داشته باشید. درج ابعاد را نیز فراموش نکنید.
بررسی نقشه برق ساختمان
وقتی کار نقشهکشی برق ساختمان تمام شد، در خیال خود در خانه قدم بزنید، کلیدهای سوئیچ را فعال کنید و اگر ایرادی در کار میبینید، نقشه را بررسی و اصلاح کنید.
از پریز، چراغ و کلیدهای دوتایی غافل نشوید، چون اگر مشتری برای راحتی بیشتر بخواهد بازسازی انجام دهد، هزینه آن بسیار بیشتر از زمانی است که این مسئله در طراحی لحاظ شود.
خلاصه
نقشهخوانی برق ساختمان کار سادهای نیست اما با کسب مهارت و تجربه، میتوان عبارات متداول بهکاررفته برای تجهیزات متنوع را بهسرعت تشخیص داد.
نقشه برق ساختمان مانند نقشه گنجی است که معماران و مهندسان آن را رسم میکنند. اگر ندانید که در چه مسیری باید حرکت کرد و کجا باید حفاری شود، گنجیابی طولانی و خستهکنندهای خواهید داشت. پس راهنمای نقشهخوانی برق ساختمان از ضروریترین درسها برای افراد مشغول در این صنعت است.
Comments