پاسخ به سوالِ «اصول طراحی پلان خوب چیست؟»، ازاینرو سخت به نظر میرسد که مسائل ذهنی و مبهم زیادی دراینباره وجود دارد. بااینحال، برای طراحی یک خانه قواعدی را باید مدنظر قرار داد (البته مثل تمامی اصول، گاها باید آگاهانه آنها را نادیده گرفت). اگرچه این قواعد بسیار مهم هستند اما تنها پایه و اساس کار را شکل میدهند. یک پلان خوب منعکسکننده نگرش شما درباره زندگی، مواد و مصالح و فضاست.
اصول اولیه طراحی پلان
از اصول اولیه طراحی پلان که اهمیت بسیاری دارند (و بعضی اوقات با آگاهی زیر پا گذاشته میشوند) میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
طراحی یک ورودی که نیاز همگان را برآورده کند
در بیشتر خانهها، ورودی رسمی از ورودی مهمان مجزاست. افراد معمولا از ورودی نزدیک به ماشین استفاده میکنند و این یعنی گذر از بین سطلهای زباله و ظرف خاک گربهها. پس بهتر است یک ورودی آراسته، نزدیک گاراژ و مناسب برای پارکینگ مهمان طراحی کنید (تصویر 1 را ببینید).
تصویر 1: در این پلان، گاراژ نیز بهعنوان بخشی از طرح منظور شده و یک ورودی واحد برای ساکنان و مهمانان در نظر گرفته شده است. در داخل خانه نیز راهروی ورودی به راهپله اصلی، زیرزمین، گاراژ و یک اتاق رختکن بزرگ باز میشود.
مهمانها از در اصلی و اعضای خانواده از طریق گاراژ وارد میشوند اما همگی از یک راهروی ورودی زیبا عبور میکنند. در حالت ایدهآل، رختکن یا فضای ورودی که تمام ملزومات ورودی از جمله لباسهای بیرونی، تجهیزات ورزشی، چکمههای گلآلود و … در آن قرار میگیرد، باید فضایی مجزا اما در مجاورت راهرو ورودی باشد. از دیگر نکات مهم در طراحی پلان، این است که در پشتی و زیرزمین نیز از اتاق رختکن باز شود.
جمع شدن حول نور
اگر به طراحی کاروانسراهای قدیمی کشورمان دقت کرده باشید، حیاط آنها مستطیل محاط در ششضلعی منتظم بوده و اغلب اتاقهای شمالی که رو به آفتاب داشتند، در تمام فصول و بهخصوص زمستان استفاده میشدند. بخش جنوبیِ پر سایه برای تابستان و بخش شرقی که رو به نور شدید غرب داشته، جایگاه فضاهای کماهمیت مانند انبار بوده و با نورگیری از سقف، بازشوهای محدودی به داخل حیاط داشته است.
از اصول طراحی پلان این است که نور غرب را در تمامی شرایط آبوهوایی بهدلیل گرمای بیشازحد عصرهای تابستانی، باید کنترل کرد. پس چیدمان فضاها باید بهنحوی باشد که در صورت نیاز به نور، در قسمت آفتابی قرار گیرند.
توجه به اقلیم
فضاهای کاربردی مثل لاندری یا گاراژ باید بهگونهای جانمایی شوند که پناهی برای خانه در برابر بادهای زمستانه باشند. در آبوهوای برفی، گاراژ و ورودیهای خانه را در بخش آفتابی قرار دهید تا به ذوبشدن برف کمک کند. در بسیاری از اقلیمهای ایالت متحده، زاویه داخلی رو به جنوب شرقی، فضایی را در بیرون خانه شکل میدهد که آن را در برابر بادهای سرد شمال غربی محافظت میکند. بهتر است از بادشکنهایی برای جلوگیری از بادهای سرد استفاده کنید و درختانی که مانع از رسیدن نسیم تابستانی و آفتاب مطلوب هستند را نیز از سر راه بردارید.
طراحی طبقاتی خانه
وقتی سایت مسطح نباشد، طراحی طبقاتی پلان پاسخی برای این نوع توپوگرافی است. گاهی اتاقهای خواب به طبقه پایین منتقل میشوند، سقف نیز شیبدار است و بالکن ورودی نقش پررنگی در فضا ایفا میکند. از اصول طراحی سایتپلان در زمینهای غیرمسطح این است که بهجای طراحی یک پلان مسطح ساده، آن را به سایتی شیبدار تبدیل کنید.
درنظرگرفتن اتومبیل
در بیشتر خانهها، طراحی پلان بهگونهای است که حضور اتومبیل نادیده گرفته شده است؛ گاراژ در بخش انتهایی خانه با مسیر و دری بلااستفاده برای ورود قرار دارد، انگار هنوز سال 1760 است. از اصول طراحی پلان خوب، داشتن مسیری واقعی برای ورود و خروج است که معمولا ماشینرو است. حتی اگر گاراژ در طبقه پایین یا گوشهای قرار داشته باشد، باز هم مسیر ماشینرو عنصر غالب محوطه است و هیچکس از «در ورودی» ساختگی استفاده نمیکند. پس بهتر است مسیر ماشینرو، درهای گاراژ و ورودی خانه را در چیدمانی منطقی و زیبا نزدیک به هم طراحی کنید.
تداخلنداشتن درها با یکدیگر
از آنجا که راههای زیادی برای جلوگیری از برخورد درها با یکدیگر وجود دارد، هیچ بهانهای قابلقبول نیست، فقط کمی به هوش و ذکاوت احتیاج دارد. تصویر 1 در این مطلب و نمونه پلانهایی با طراحی مناسب در سایت معماری، چندین راهحل برای این مسئله را به شما نشان میدهند.
طراحی چیدمان مبلمان تمامی فضاها
بهتر است بیش از یک پیشنهاد برای چیدمان مبلمان فضاها ارائه شود. برای این کار اغلب بهتر است که پنجرهها از بیرون نامتقارن و بیقاعده قرار گیرند اما هیچوقت اجازه ندهید تقارن بیرونی نحوه چینش مبلمان را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال در اتاقهای خواب، کاربر را وادار نکنید که برای دسترسی به کمد یا کلوزت مجبور باشد دورتادور تخت راه برود.
رفتوآمدنکردن از اتاق
وقتی نیاز است که از اتاقی به اتاق دیگر بروید، بهتر است راهرویی بصری در قسمتی از فضا ایجاد کنید و فضایی قابلاستفاده نیز در کنار آن در نظر بگیرید. هیچوقت مسیر رفتوآمد را از یک اتاق به صورت مورب عبور ندهید.
طراحی راهروی مشترک برای تمام اتاقها
اتاقی که دسترسی به آن تنها از طریق اتاقی دیگر باشد، استفاده از هر دوی آنها را محدود میکند. پس از اصول اولیه طراحی پلان این است که ورودی تمامی اتاقها به یک راهروی مشترک باز شود، سپس از طریق آن اتاقها را میتوان به یکدیگر وصل کرد. این نوع طراحی باعث میشود الگوی رفتوآمد دایرهای شکل گیرد که برای تمیزکاری و سرگرمی نیز بسیار مفید است.
تصویر 2: دو پلان نشاندهنده تفاوت بین طرحی پرپیجوخم (A) و طرحی با سیرکولاسیون مشخص (B). در طرح A، برای رسیدن به آشپزخانه باید از اتاق نشیمن یا اتاق خانواده عبور کرد، هر سه اتاق به هم راه دارند. در پلان B، راهروی Tشکل مسیری مشخص و طبیعی برای تمامی فضاها ایجاد میکند.
نداشتن پیجوخم
توضیح این اصل شاید کمی دشوار به نظر برسد، چون بیشتر مسالهای ذهنی است. در واقع بهتر است به هنگام دورزدن یک مانع، به جای دیوارهای گچی، آن را به عنصری کاربردی تبدیل کنید؛ مثل دیوارهای سنگی، شومینه، کلوزت، کتابخانه، پیشخوان، تغییر سطح یا راهپله. عناصر ایجادکننده پیجوخم نیز عبارتند از؛ دیوارهای گچی، جداکنندههای کمجا و تغییر مصالح کفپوش.
محصور نکردن پلهها
پلههای محصور بین دیوار حس خوبی ندارند و جابهجایی مبلمان را نیز مشکل میکنند. پس بهتر است در طراحی پلان، یک وجه یا بیشتر را باز گذاشته تا پله به عنصری تندیسی و فضاساز تبدیل شود.
تفکیک فضاهای نشیمن از منظر صوتی
بهخصوص در خانههای کوچک، داشتن فضایی مجزا برای شنیدن موسیقی یا تماشای تلویزیون برای بیشتر افراد اهمیت دارد. در غیر این صورت، فرد برای فرار از هیاهو باید به اتاق خواب یا حمام پناه ببرد.
ایجاد دیدهای طولانی
همیشه سعی کنید هنگام ورود به اتاق، پنجرهها و درها را در راستای راهرو قرار دهید تا نمای قطری طولانیتری را در پلان به وجود آورید. این ترفند از جمله نکات مهم در طراحی پلان خانههای کوچک است که باعث بزرگتر بهنظررسیدن آنها میشود.
ایجاد گسترش فضایی با صفحات سقف
از اصول طراحی پلانهای کوچک، شکستن پیوستگی الگوی سقفهای مسطح است. در پلانی متراکم، این کار باعث میشود حس گسترش فضایی ازدسترفته، مجدد احیا شود. از شکستگی سقف پلکان و نورگیرها استفاده کنید. سقفها را در مکانهای استراتژیک جانمایی کنید و از سقفهای کلیساها الگو بگیرید.
پرهیز از راهروهای تونلمانند
راهروی مرکزی یا ورودی پلکان را عریض کنید و کتابخانه و فضایی برای نشستن به آن بیفزایید. با نورهای سقفی آن را به گالری شبیه کنید و با اجرای پله در امتداد راهرو، از طریق گسترش در ارتفاع، فضای پیچیدهتری خلق کنید. در صورت ممکن نیز راهرو را در کنار دیوار خارجی قرار دهید تا بتوان پنجره یا در شیشهای برای آن در نظر گرفت.
Comments